ژئوفیزیک به مفهوم عام شامل فیزیک زمین، جو و اقیانوس هاست. علم ژئوفیزیک، بررسی پارامترهای مختلف فیزیکی کره زمین است. پیدایش این علم به کشف ژیلبرت در نیمه دوم سده شانزدهم میلادی مبنی بر این که زمین همانند یک مغناطیس بزرگ عمل میکند و نیز به نظریه گرانش نیوتن در نیمه دوم سده هفدهم میلادی برمیگردد. امروزه این علم با بهرهگیری از دیگر علوم پایه، دانشی است با کاربردهای فراوان و به شاخههای متعددی تقسیم میشود. وظیفه اصلی علم ژئوفیزیک، مطالعه فرایندهای فیزیکی است که در سیاره زمین و منظومه شمسی رخ میدهد. شناخت پدیدههای مرتبط با تحول زمین جامد، جو و اقیانوسها برای تامین نیازهای اساسی زندگی انسان ضروری است؛ به طور مثال میتوان به نیاز روزافزون به کشف منابع جدید انرژی، اکتشاف کانیها و ذخایر آبهای زیر زمینی، پیشبینی رویدادهای طبیعی مانند زلزله، آتشفشان، سیل و خشکسالی و همچنین یافتن راههای چگونگی کاهش اثر ویرانگر این پدیدهها اشاره کرد. بر اساس این نیاز و ضرورت توسعه علم ژئوفیزیک، اتحادیه بینالمللی شورای تحقیقات (IUS) و اتحادیه بینالمللی علوم (IUS) از ژوئیه 1957 تا دسامبر 1958 را سال ژئوفیزیک نامید و از تمامی ملل مختلف درخواست همکاری جهانی برای توسعه و پیشبرد این علم نمود. در راستای تحقق این هدف، مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در سال 1957 میلادی مطابق با 1336 هجری شمسی، به همت والای مرحوم استاد دکتر حسین کشی افشار پایهگذاری شد.
